Prawo karne — Lublin: skorzystaj z kompleksowych usług Kancelarii adwokat Magdaleny Budzińskiej

Definicja osoby nieletniej znajduje się w kodeksie karnym. Osoba nieletnia to osoba która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Co do zasady odpowiedzialność karną na zasadach określonych w/w ustawie ponoszą więc sprawcy którzy w chwili popełnienia czynu zabronionego ukończyli 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak dwa wyjątki kiedy to można pociągnąć do odpowiedzialności karnej młodsze osoby, ma to miejsce wówczas gdy:

• nieletni po ukończeniu 15 roku życia dopuścił się jednego z czynów wymienionych w kodeksie karnym, tj. określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne – a zatem ustawa wymienia m.in. przestępstwo zgwałcenia, zabójstwa, spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;

zabójstwo (art.148 § 1, 2 lub 3 k.k.),

ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 156 § 1 lub 3 k.k.),

zgwałcenie (art. 197 § 3 lub 4 k.k.)

spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń (art. 163 § 1 lub 3 k.k.),

piractwo (art.166 k.k.),

spowodowanie katastrofy (art. 173 § 1 lub 3 k.k.),

czynna napaść (art. 223 § 2 k.k.),

wzięcie zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)

rozbój (art. 280 k.k.)

• nieletni po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, dopuścił się czynu zabronionego określonego w art. 148 § 2 lub § 3 (zabójstwo w typie kwalifikowanym), jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

W obu w/w wypadkach sąd może zastosować tzw. nadzwyczajne złagodzenie kary.

Jednocześnie ustawa stanowi, że w stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Definicja osoby nieletniej znajduje się w kodeksie karnym. Osoba nieletnia to osoba która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Co do zasady odpowiedzialność karną na zasadach określonych w/w ustawie ponoszą więc sprawcy którzy w chwili popełnienia czynu zabronionego ukończyli 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak dwa wyjątki kiedy to można pociągnąć do odpowiedzialności karnej młodsze osoby, ma to miejsce wówczas gdy:

• nieletni po ukończeniu 15 roku życia dopuścił się jednego z czynów wymienionych w kodeksie karnym, tj. określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne – a zatem ustawa wymienia m.in. przestępstwo zgwałcenia, zabójstwa, spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;

zamach na życie prezydenta (art. 134 k.k.)

zabójstwo (art.148 § 1, 2 lub 3 k.k.),

ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 156 § 1 lub 3 k.k.),

zgwałcenie (art. 197 § 3 lub 4 k.k.)

spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń (art. 163 § 1 lub 3 k.k.),

piractwo (art.166 k.k.),

spowodowanie katastrofy (art. 173 § 1 lub 3 k.k.),

czynna napaść (art. 223 § 2 k.k.),

wzięcie zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)

rozbój (art. 280 k.k.)

• nieletni po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, dopuścił się czynu zabronionego określonego w art. 148 § 2 lub § 3 (zabójstwo w typie kwalifikowanym), jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

W obu w/w wypadkach sąd może zastosować tzw. nadzwyczajne złagodzenie kary.

Jednocześnie ustawa stanowi, że w stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Definicja osoby pokrzywdzonej znajduje się w kodeksie postępowania karnego. Jest to podmiot którego dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

Pokrzywdzonemu przysługują liczne prawa w toku postępowania karnego. W zależności od charaktery czynu zabronionego którego to dopuścił się sprawca na jego szkodę – może on zainicjować postępowanie karne lub brać czynny udział w postępowaniu które zostało zainicjowane przez tzw. oskarżyciela publicznego.

W sytuacji wniesienia aktu oskarżenia do sądu przez prokuratora, pokrzywdzony może do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie o tym, że będzie on działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Wówczas ma on status strony i może m.in. zaskarżyć wyrok sądu gdy jest on dla niego niekorzystny. Co więcej, może on składać wnioski dowodowe, wypowiadać się w sprawie a także żądać zadośćuczynienia lub naprawienia szkody od sprawcy przestępstwa.

Osoba pokrzywdzona a następnie oskarżyciel posiłkowy może w trakcie postępowania ustanowić pełnomocnika który będzie reprezentował jego interesy w toku toczącej się sprawy karnej.

Definicja osoby młodocianej znajduje się w kodeksie karnym. Jest to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Z ustawy wynika, że wymierzając karę młodocianemu sąd kieruje się przede wszystkim tym, żeby sprawcę wychować. Z uwagi na młody wiek celowe pozostaje wymierzanie kary oraz ew. środków karnych które to pozwolą na zapobieżenie popełnienia przez niego kolejnego przestępstwa w przyszłości.

Sąd może zastosować w przypadku młodocianego tzw. nadzwyczajne złagodzenie kary.

W sytuacji wymierzenia młodocianemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, w okresie próby – w/w osoba jego obligatoryjnie oddawana pod dozór kuratora.

Wymierzając sprawcy przestępstwa karę pozbawienia wolności sąd może orzec, że ulega ona warunkowemu zawieszeniu na okres próby. Uzależnione jest to od spełnienia następujących warunków:

• sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności;
• jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary, w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa;
• sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku (na okres próby do lat trzech);
• wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Ponadto w okresie próby skazany może być zobowiązany do wywiązywania się z nałożonych na niego obowiązków, a to m.in. – przeproszenia pokrzywdzonego, poddania się terapii uzależnień, informowania sądu o przebiegu okresu próby i inne.

Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem roku od zakończenia okresu próby. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.

Więcej o warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia wolności można przeczytać poniżej:

Na wstępie należy zaznaczyć, że czym innym jest umorzenie postępowania karnego a czym innym warunkowe umorzenie postępowania karnego.

O warunkowym umorzeniu postępowania karnego można przeczytać poniżej:

Postępowanie karne może być umorzone zarówno na etapie postępowania przygotowawczego jak i na etapie postępowania sądowego.

Przepis art. 17 kpk stanowi, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

• czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;
• czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa;
• społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;
• ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze;
• oskarżony zmarł;
• nastąpiło przedawnienie karalności;
• postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się;
• sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych;
• brak skargi uprawnionego oskarżyciela;
• brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej;
• zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

Przede wszystkim zważyć należy na to, że każde przestępstwo jest zagrożone karą wskazaną w konkretnym artykule ustawy. Sąd wymierzając karę sprawcy przestępstwa musi brać pod uwagę tzw. ustawowe zagrożenie karą. Kary w polskim porządku prawnym to: grzywna, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności.

Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych w ustawie, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu, okoliczności obciążające i okoliczności łagodzące, cele kary w zakresie społecznego oddziaływania, a także cele zapobiegawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego. Dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

Dlatego też w sytuacji kiedy popełnienie przestępstwa miało w życiu sprawcy charakter incydentalny, warto jest przedłożyć twierdzenia oraz dowody obrazujące ten fakt. W wypadkach wskazanych w ustawie, jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może przy zastosowaniu art. 37a k.k., zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 4 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 150 stawek dziennych, w szczególności jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek.

Warto również rozważyć możliwość zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego, o czym poniżej:

Dozór policyjny to jeden z tzw. środków zapobiegawczych. Stosuje go prokurator na etapie postępowania przygotowawczego albo sąd – na etapie postępowania sądowego.

Środki zapobiegawcze mogą być stosowne względem osoby wobec której wydano tzw. postanowienie o przedstawieniu zarzutów.

Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez podejrzanego/oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany/oskarżony popełnił przestępstwo.

W postanowieniu o zastosowaniu środka zapobiegawczego wskazuję się miejsce oraz to jak często podejrzany/oskarżony ma obowiązek stawiać się w danej jednostce policji.

W praktyce wizyta we właściwej jednostce policji w ramach wykonywania nałożonego obowiązku trwa nie więcej niż kilka minut.

W/w postanowienie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia które rozpatruje sąd. Nawet gdy w/w orzeczenie jest prawomocne, w sytuacji zmiany okoliczności, można domagać się uchylenia w/w obowiązku lub jego zmiany.

O konsekwencjach związanych z wprowadzeniem pojazdu mechanicznego pod wpływem środków odurzających lub alkoholu można przeczytać poniżej:

Zniesławienie jest to przestępstwo stypizowane w przepisie art. 212 k.k. Jest ścigane z tzw. oskarżenia prywatnego, co oznacza że osoba pokrzywdzona samodzielnie sporządza prywatny akt oskarżenia, uiszcza odpowiednią opłatę sądową (300 zł) oraz wnosi pismo do sądu. Z uwagi na to, że wykonanie w/w czynności wymaga wiedzy specjalnej, warto powierzyć jej wykonanie adwokatowi.

W zależności od sposobu zniesławienia, przestępstwo zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Na czym polega zniesławienie? Najprościej ujmując na pomówieniu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć daną osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Przy czym zarzut ten uczyniony niepublicznie musi być nieprawdziwy.

Warto pamiętać o tym, że na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.

Ze zniesławieniem będziemy mieć najczęściej do czynienia w sytuacji nazwania kogoś oszustem, złodziejem itp., pomimo że osoba w stosunku do której został uczyniony w/w zarzut nie została prawomocnie skazana za w/w przestępstwo na mocy wyroku sądu.

Osoba pokrzywdzona przestępstwem może domagać się rekompensaty pieniężnej za wyrządzone krzywdy lub szkody.

Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Przy czym w wypadkach wskazanych w ustawie – można odmówić składania zeznań lub odpowiedzi na poszczególne pytania.

Dowodu z z zeznań świadka nie można zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych.

W związku z tym – w postępowaniu karnym świadek nie ma możliwości złożenia zeznań na piśmie. W sytuacji kiedy świadek nie stawia się na wezwanie organu bez należytego usprawiedliwienia, może zostać nałożona na niego kara porządkowa która to ma wymiar finansowy.

Jeżeli świadek napotyka na utrudnienia związane ze znaczną odległością dzielącą jego miejsce zamieszkania od miejsca w którym ma zostać przeprowadzona czynność – może zostać przesłuchany na odległość, w drodze tzw. pomocy prawnej.

Co do zasady obecność oskarżonego na rozprawie nie jest obowiązkowa, jednak przewodniczący może nałożyć na niego obowiązek stawienia się w sądzie. Dlatego warto zweryfikować czy oskarżony otrzymał wezwanie czy jedynie zawiadomienie.

O w/w kwestii można przeczytać poniżej:

https://adwokat-budzinska.pl/obrona-w-sprawie-karnej-etapy-i-czas-trwania-postepowania/

W sprawach o zbrodnie (czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności nie niższą od 3 lat lat) obecność oskarżonego podczas czynności, o których mowa w art. 385 k.p.k. (odczytanie aktu oskarżenia) i art. 386 k.p.k. (przesłuchanie oskarżonego) jest obowiązkowa. To, że obecność oskarżonego na rozprawie nie jest obowiązkowa nie oznacza, że ew. niestawiennictwo będzie dla niego korzystne z punktu widzenia konsekwencji procesowych. Niejednokrotnie bowiem celowe pozostaje złożenie przez oskarżonego obszernych wyjaśnień w sprawie.

W sytuacji gdy obecność oskarżonego na rozprawie nie jest obowiązkowa, zaś w/w nie usprawiedliwił swojej nieobecności, sąd co do zasady będzie prowadził rozprawę pod jego nieobecność. Należy pamiętać o tym, że sąd nie doręcza z urzędu wyroku w postępowaniu karnym (za wyjątkiem tzw. wyroku nakazowego wydanego na posiedzeniu niejawnym), dlatego gdy oskarżony zamierza zaskarżyć orzeczenie wydane wskutek przeprowadzonego pod jego nieobecność postępowania dowodowego – musi poczynić ustalenia we własnym zakresie. Wniosek o uzasadnienie, tj. zapowiedź apelacji, musi zostać złożony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia.